Eşeysiz Üreme Ders Notu (TEOG)

Canlıların nesillerini devam ettirebilmek için kendilerine benzer yeni bireyler oluşturmalarına üreme denir. Üreme bireysel hayatın devamı için zorunlu olmamakla beraber neslin devamı için zorunludur. çünkü bir birey üreme olayını gerçekleştirmeden de hayatının sonuna kadar yaşayabilir. Canlılarda eşeysiz üreme ve eşeyli üreme olmak üzere iki tip üreme görülür.

Eşeysiz Üreme:

Mayoz bölünme ve döllenme olayları olmaksızın bir canlıdan yeni canlıların oluşması olayıdır.

• Temeli mitoz bölünmeye dayanır.
• Kalıtsal çeşitlilik gözlenmez.
• Oluşan bireyler kalıtsal olarak ata bireyle aynıdır.
• Evrime katkısı yoktur.

4 çeşit eşeysiz üreme vardır.

1.Bölünerek Üreme: Sadece tek hücreli canlılarda görülür. (Örnek: Amip, öglena, terliksi hayvan vs)

Not: Deniz yıldızının ortadan ikiye bölünerek çoğalması bölünerek üreme değildir. Bu konuda dikkatli olunmalıdır.

2.Tomurcuklanarak Üreme: Ana canlı üzerinde oluşan bir çıkıntının ana canlıdan ayrılarak yeni bir canlıyı oluşturması olayıdır. Örnek: Bira mayası, deniz anası, mercan, sünger, hidra vs.)

Not: Patates tomurcuklarından yeni bir patatesin oluşması tomurcuklanma ile üremeye  örnek olarak gösterilemez. Dikkatli olunmalı. Tomurcuklanma ile üreme bitkilerde görülmez.

3.Vejetatif Üreme: Sadece bitkilerde görülür. Bitkinin dal, yaprak gibi yapılarından yeni bir bitkinin oluşmasıdır.

• Çelikle üreme (Örnek: Gül, söğüt vs.)
• Sürünücü gövde ile üreme (Örnek: Çilek vs.)
• Soğanla üreme (Örnek: Soğan, lale vs)
• Yumru ile üreme (Örnek: Patates vs.)

gibi çeşitleri vardır.

Not: Bitkilerin tohumla üremesi bir vejetatif üreme değildir. Çünkü tohumla üreme eşeyli üremedir.

4.Yenilenme İle Üreme (Rejenerasyon): Canlıdan kopan parçaların kendini tamamlayarak yeni bir canlıyı oluşturması olayıdır.

Örnek: Denizyıldızı, yassı solucan vs.

Not: Kertenkelenin kopan kuyruğunu onarması bir yenilenme olayıdır. Yenilenmeyle üreme değildir. Bu konuda dikkatli olunmalıdır. Çünkü kopan kuyruktan yeni bir kertenkele oluşmaz.

Not: Yenilenme olayı, canlılık geliştikçe azalma gösterir. Yani gelişmiş canlılarda yenilenme yeteneği azdır.